Các triệu chứng đau thượng vị xuất hiện gây ra nhiều phiền toái cho khổ chủ. Chính vì vậy, việc nhận biết các dấu hiệu của bệnh ngay từ ban đầu chính là cách giúp bạn phòng và khắc phục bệnh hiệu quả.
Nội dung bài viết bao gồm:
I. Chứng đau thượng vị là gì?
Đau thượng vị tiếng Anh gọi là epigastric pain, cơn đau thường xuất hiện trên rốn và dưới xương sườn. Thông thường, người bệnh có thể cảm nhận cơn đau trong lúc ăn hoặc sau khi ăn, nhất là nằm xuống quá sớm sau khi ăn. Triệu chứng đau thượng vị có thể do trào ngược dạ dày thực quản (GERD) hoặc do chứng ợ nóng gây ra.
Bên cạnh đó, chúng có thể xảy ra do rối loạn đường tiêu hóa hoặc các bệnh lý liên quan đến dạ dày như viêm dạ dày hoặc viêm loét dạ dày tá tràng. Ngoài ra, phụ nữ mang thai có thể bị đau vùng thượng vị do tăng áp lực bụng hoặc do sự thay đổi nội tiết tố làm ảnh hưởng đến quá trình tiêu hóa.
II. Các triệu chứng đau thượng vị cần lưu ý
Các dấu hiệu đau tức thượng vị có thể ban đầu chỉ là những cơn đau nhẹ, không xuất hiện thường xuyên. Sau đó, bệnh nặng hơn sẽ làm cơn đau xuất hiện với mật độ cao, kèm theo các biến chứng nguy hiểm, bệnh nhân phải nhập viện điều trị.
Các triệu chứng của bệnh có thể xuất hiện và giảm nhanh ngay sau khi ăn xong. Nhưng nếu bệnh ở mức độ nặng, các triệu chứng lặp đi lặp lại và có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm không chỉ gây ảnh hưởng đến sức khỏe người bệnh mà còn tác động xấu đến đời sống sinh hoạt. Dưới đây là các triệu chứng đau thượng vị điển hình, người bệnh cần phải biết để có thể phát hiện bệnh sớm và chủ động hơn trong việc chữa bệnh.
1/ Nóng rát vùng thượng vị
Nóng rát vùng thượng vị được xem là triệu chứng đau thượng vị đầu tiên dễ nhận biết thông qua các mô tả lâm sàng của bệnh nhân. Thông thường, sau khi ăn xong người bệnh thường trải nghiệm cảm giác này ở vùng cổ hoặc bụng và ngực. Cảm giác nóng rát vùng thượng vị có thể diễn ra và kết thúc nhanh chóng nhưng chúng khiến bệnh nhân cảm thấy khó chịu và mệt mỏi. Nhiều trường hợp bị mất ngủ do cảm giác này làm phiền, thậm chí có người bị mất ngủ kinh niên dẫn đến suy nhược thần kinh do nóng rát vùng thượng vị cứ tái đi tái lại trong thời gian dài.
2/ Đau và khó chịu ở vùng ngực
Nếu bạn thường xuyên gặp phải hiện tượng đau và khó chịu ở vùng ngực nhưng sau kết quả thăm khám không có bất kỳ dấu hiệu nào liên quan đến tim, điều này có nghĩa bạn đang gặp phải triệu chứng đau thượng vị. Triệu chứng này xảy ra rất phổ biến với cơn đau tức ở vùng ngực, sau đó lan rộng ra các bộ phận lân cận khác như lưng, đặc biệt là vùng lưng phải. Cơn đau thường xảy ra một cách đột ngột vào bất kỳ thời điểm nào mà không cần báo trước, có thể xảy ra sau bữa ăn hoặc khi sử dụng chất kích thích như rượu bia, cà phê,… Bởi sau khi ăn xong, lượng thức ăn nạp vào cơ thể khiến dạ dày quá tải và phải thực hiện chức năng co bóp nhiều hơn bình thường để giúp chuyển hóa thức ăn. Tuy nhiên, tình trạng này diễn ra trong thời gian dài chính là nguyên nhân gây đau thượng vị và gây khó chịu ở ngực.
3/ Đầy bụng, tức bụng khó tiêu
Có thể nói triệu chứng tiếp theo của đau thượng vị đó là hiện tượng đầy bụng, chướng bụng khó tiêu. Nguyên nhân dẫn đến tình trạng này là do rối loạn hệ tiêu hóa. Thức ăn nạp vào cơ thể nhưng không được dạ dày tiêu hóa kịp thời dẫn đến hiện tượng tồn đọng thức ăn. Nếu tình trạng này diễn ra quá lâu gây đầy bụng, chướng bụng khiến người bệnh cảm thấy rất khó chịu. Biểu hiện đầy bụng, tức bụng khó tiêu thường diễn ra trong một khoảng thời gian ngắn và sau đó chấm dứt. Tuy nhiên, nếu bệnh đau thượng vị chuyển sang mức độ nghiêm trọng hơn, triệu chứng đau thượng vị này sẽ thường xuyên diễn ra và làm tăng nguy có đau.
4/ Thường xuyên ợ hơi, ợ nóng
Một trong những triệu chứng đau thượng vị không thể bỏ qua đó là biểu hiện ợ hơi, ợ nóng. Một khi dạ dày làm việc thực hiện chức năng co bóp để chuyển hóa thức ăn, một lượng acid dịch vị đáng kể được tiết ra giúp thấm và làm mềm thức ăn. Trong quá trình chuyển hóa đó, thức ăn lên men và sinh ra hơi tích tụ bên trong dạ dày. Dưới áp lực cơ co giãn của cơ vòng thực quản, khí hơi thay vì thoát ra ngoài bằng đường hậu môn lại trào ngược lên miệng bằng đường ống thực quản, gây ra hiện tượng ợ hơi. Bên cạnh hiện tượng ợ hơi, một số bệnh nhân lại gặp phải triệu chứng ợ nóng, gây nóng rát vùng cổ, bụng và ngực.
Nếu chẳng may bắt gặp triệu chứng đau thường vị ợ hơi, ợ nóng tái diễn thường xuyên, các bạn nên thăm khám ngay lập tức. Bởi triệu chứng này không được chữa trị kịp thời có thể gây viêm họng, ung thư vòm họng, khan tiếng hoặc kéo theo các bệnh lý về đường hô hấp như viêm xoang.
5/ Buồn nôn, không muốn ăn
Đau thượng vị dẫn đến sự xuất hiện của triệu chứng nôn hoặc buồn nôn. Đây là hiện tượng cơ thể có dấu hiệu muốn nôn hoặc chực nôn thức ăn chứa trong dạ dày ra bên ngoài. Thông thường, các chất do người bệnh nôn ra có thể là thức ăn hoặc dịch lỏng kèm theo chất nhầy có từ ngày hôm trước. Nguyên nhân của cơn buồn nôn xuất phát từ việc thức ăn bị ứ đọng trong dạ dày có hòa lẫn acid dịch tạo một áp lực lớn gây khó chịu trong khoang dạ dày. Lúc này, để giải tỏa áp lực, dạ dày co bóp và gây nôn.
Triệu chứng nôn thường khiến người bệnh cảm thấy mệt mỏi và song song với biểu hiện này đó là tình trạng chán ăn, ăn không ngon miệng hoặc không muốn ăn. Bởi nôn khiến bệnh nhân cảm thấy miệng đắng dẫn đến mất vị giác và ăn không còn thấy ngon. Bên cạnh đó, người bệnh bị ám ảnh bởi tâm lý ăn vào rồi lại nôn ra dẫn đến tâm lý sợ ăn và không muốn ăn. Các biểu hiện này ban đầu không gây nhiều ảnh hưởng đến sức khỏe nhưng về lâu dài có thể dẫn đến tình trạng suy nhược cơ thể do không ăn gây thiếu hụt dinh dưỡng.
Chán ăn do đau thượng vị gây ra cũng có thể gặp phải ở trẻ nhỏ nhưng thường các bậc cha mẹ hay đánh đồng với dấu hiệu biếng ăn ở trẻ mà lơ là bỏ qua dẫn đến bệnh chuyển nặng. Do đó, nếu thấy con em có biểu hiện chán ăn, cha mẹ nên quan sát thật kỹ những biểu hiện kèm theo để tránh nhầm lẫn gây ảnh hưởng đến sức khỏe của trẻ.
Bên cạnh đó, nếu biểu hiện nôn thường xuyên xảy ra trong thời gian dài, các bạn không nên xem thường mà hãy tiến hành thăm khám, rất có thể bệnh đã chuyển sang giai đoạn nặng.
III. Dấu hiệu đau vùng thượng vị cần cấp cứu ngay
Đau vùng thường vị thường không gây ra nhiều triệu chứng nghiêm trọng nhưng các triệu chứng đau tức thượng vị có thể là dấu hiệu của một tình trạng bệnh nào đó cần được tiến hành điều trị y tế ngay lập tức. Vì vậy, nếu thấy bản thân xuất hiện các triệu chứng đau thượng vị đe dọa tử vong sau đây, các bạn cần nhanh chóng đến cơ sở y tế để được kiểm tra và chữa trị kịp thời.
Một số trường hợp đau thượng vị xảy ra sau ăn và có thể giảm xuống nhanh chóng nhưng một số khác lại xảy ra ở ngực và gây đau tức. Và đau tức ngực ở vùng thượng vị có thể là do bệnh lý về tim mạch như đau tim dẫn đến nhồi máu cơ tim hoặc đau thắt ngực do tim không nhận đủ oxy để thực hiện trao đổi và vận chuyển máu. Chính vì vậy, nếu thấy đau thượng vị với triệu chứng đau tức ngực ở mức độ nặng, các bạn nên gọi cấp cứu ngay. Đồng thời, hãy đi khám bác sĩ định kỳ nếu bạn đang tiến hành điều trị đau thượng vị với tình trạng bệnh đã diễn ra trong thời gian dài.
Ngoài ra, khi bị đau thượng vị trong lần đầu tiên với biểu hiện đau nhức dữ dội, các bạn cần khám bệnh ngay để tránh những biến chứng nguy hiểm đến tính mạng như viêm ruột thừa, ngộ độc thực phẩm cấp tính, viêm phúc mạc mật hoặc thủng dạ dày – tá tràng,…
IV. Cách phòng tránh đau vùng thượng vị hiệu quả
Để phòng tránh đau vùng thượng vị, bác sĩ khuyên bạn nên thay đổi thói quen sống và có chế độ ăn uống khoa học, đồng thời tích cực tập luyện thể thao. Một vài nguyên tắc khoa hoc sau đây sẽ giúp bạn phòng tránh và cải thiện đau thượng vị hiệu quả.
Xây dựng chế độ ăn uống khoa học
Người bệnh nên thực hiện chế độ ăn uống lành mạnh, việc này không chỉ tốt cho hệ tiêu hóa của bạn mà còn hữu ích trong việc giữ thân hình cân đối, đồng thời giúp phòng chống các bệnh lý nguy hiểm khác.
Việc chia bữa ăn thành nhiều bữa nhỏ và ăn trong các khung giờ nhất định chính là cách giúp giảm tải cho dạ dày và giúp chức năng co bóp, chuyển hóa của dạ dày hoạt động tốt hơn. Điều này cũng giúp ngăn ngừa sự xáo trộn acid trong dạ dày.
Mặc dù rượu bia được các nhà khoa học chứng minh có tác dụng tốt cho hệ tiêu hóa nhưng việc lạm dụng rượu bia quá nhiều trong thời gian dài chính là tác nhân gây đau thương vị. Các chất kích thích này chính là thủ phạm gây ức chế quá trình tạo màng nhầy bảo vệ niêm mạc và chúng gây kích thích điều tiết acid dạ dày gây viêm. Hậu quả sau khi sử dụng rượu bia đó là người bệnh cảm thấy bụng chướng và đau rát ở vùng ngực, hơi thở gấp gáp, đặc biệt đau nhức ở vùng thượng vị.
Để cải thiện cơn đau thượng vị, bệnh nhân nên loại bỏ thực phẩm chiên giòn hoặc đồ nướng ra khỏi khẩu phần ăn của bản thân. Bên cạnh đó, người bệnh nên ăn những thức ăn có tính mát như rau xanh, khoai tây, salad. Bởi đây đều là những thực phẩm giúp trung hòa acid dạ dày, giảm thiểu tình trạng nóng rát do đau thượng vị gây ra.
Nếu bạn bị đau thượng vị do căng thẳng, stress,… chè hạt sen, canh bí đỏ hoặc mật ong là những món ăn bạn nên bổ sung, giúp xua tan cảm giác căng thẳng và giúp đi vào giấc ngủ dễ dàng hơn, ổn định tâm trí. Mặt khác, bạn cũng có thể thêm vào khẩu phần ăn món tim heo hầm thuốc bắc hoặc gà ác tiềm thuốc bắc, giúp chữa bệnh đau thượng vị dễ dàng hơn.
Phòng tránh đau thượng vị qua chế độ sinh hoạt
Thuốc lá tác nhân không chỉ gây đau thượng vị mà còn là nguyên nhân gây ra nhiều bệnh lý nguy hiểm khác. Theo các nghiên cứu chứng minh, khói thuốc lá có chứa hoạt chất nicotin gây cản trở tạo thành lớp lót bảo vệ niêm mạc dạ dày dẫn đến tình trạng viêm dạ dày và gây đau thượng vị. Do đó, từ bỏ thuốc lá chính là cách tốt nhất giúp bạn phòng tránh và phòng ngừa bệnh đau thượng vị hiệu quả.
Stress hay căng thẳng cũng chính là yếu tố làm tăng lượng acid dạ dày, làm chậm quá trình tiêu hóa và gây viêm, đau thượng vị. Vì vậy, để phòng ngừa đau thượng vị, các bạn nên giữ tâm lý thật thoải mái, thoát khỏi tình trạng căng thẳng bằng cách thiền định, thư giãn bằng âm nhạc,…
Các nhà khoa học khuyên chúng ta nên tập luyện thể thao ít nhất 30 phút mỗi ngày giúp ngăn ngừa các triệu chứng đau thượng vị xuất hiện. Bởi tập luyện thể thao giúp kích thích nhu động ruột hoạt động tốt hơn và giúp đẩy chất cặn bã xuống tá tràng nhanh hơn.
Với các triệu chứng đau thượng vị dạ dày, nếu thấy bản thân xuất hiện một trong những triệu chứng nêu trên, các bạn nên tiến hành thăm khám. Tại đây, bác sĩ sẽ thực hiện các thủ thuật chẩn đoán bệnh và đưa ra phác đồ điều trị bệnh phù hợp với bạn nhất.
BT: Hạ Thiên
Có thể bạn quan tâm: Cẩn trọng khi bị đau thượng vị lan ra sau lưng
Trở thành người đầu tiên bình luận cho bài viết này!